DAP in UCLL - Concept  en historiek

Ontstaan van DAP


Visie op DAP
Vormgeving van  DAP

Coördinatie van DAP
Communicatie over DAP

Hoe kwam DAP tot stand?

Een brede analyse in het najaar 2020 heeft de nood aan het versterken, verbreden en verdiepen van didactische competenties van de lectoren binnen een gedragen visie en beleid bevestigd. Bovendien biedt het inzetten op didactisch-agogische professionalisering ook de kans om niet langer te werken met afzonderlijke initiatieven, maar de krachten te bundelen in de uitwerking van een kwalitatief aanbod voor lectoren dat geflankeerd wordt met een UCLL-brede visie en beleid over didactisch-agogische professionalisering. Hieruit is de strategische keuze gevolgd om UCLL18, ook wel DAP genoemd, op te starten via het voorsprongfonds. Een project dat niet enkel aansluit bij onze strategische prioriteit ‘Ronduit inspireren’, maar ook bij speerpunt drie van het voorsprongfonds over ‘Versterkt inzetten op digitale onderwijsvormen’. 

Vanaf academiejaar 2023-2024 zullen we DAP ook UCLL-breed uitrollen in onze reguliere werking en verder blijven uitbouwen in functie van de noden en behoeften. Je kan met andere woorden beroep doen op een up to date professionaliseringsaanbod om je didactisch-agogische competenties te gaan verbreden of verdiepen.

Terug naar boven  ⬆

DAP, wat is dat?

DAP of didactisch-agogische professionalisering steunt op een duidelijke visie en beleid.

We vertrekken bij ons aanbod aan DAP-professionaliseringstrajecten vanuit een duidelijke visie op DAP, samengesteld door een divers kernteam. Hierin bieden we een antwoord op 3 kernvragen, namelijk: Wie? Wat en Hoe?

Onze visie (zie onderaan) is een richtingwijzer om samen aan de didactisch-agogische professionalisering van lectoren(teams) te bouwen en kadert in het HR-professionaliseringsbeleid binnen onze hogeschool. Didactisch-agogische professionalisering is zowel gericht op het uitbouwen van krachtige leeromgevingen voor studenten als op het ontwikkelen van een gedeelde taal. Het aanbod van didactisch-agogische professionalisering binnen UCLL zal daarom enerzijds een kapstok bieden voor de uitbouw van krachtige leeromgevingen via hedendaagse wetenschappelijke onderbouwing en eigen onderzoeken en anderzijds de uitwisseling met betrekking tot didactiek en agogiek binnen onze hogeschool faciliteren.

Wat?

Didactisch-agogische professionalisering verwijst naar het levenslang leerproces van lectoren om hun didactisch agogische competenties verder te ontwikkelen. Deze competenties helpen lectoren(teams) in hun continu streven om steeds krachtigere leeromgevingen te bouwen die het leren en de ontwikkeling van studenten bevorderen.

Om de kans op leren bij studenten te vergroten is het belangrijk dat elke lector, en het team waar deze deel van uitmaakt,  een opleidingsonderdeel (opleidingsonderdelen) niet enkel inhoudelijk update, maar ook didactisch-agogisch blijft optimaliseren. In deze visietekst ligt een focus op professionalisering in didactiek en agogiek. Hierbij zien we didactiek en agogiek als onderscheiden wetenschappen die in de praktijk niet altijd los van elkaar worden gezien. Didactiek is een wetenschapsdiscipline die zich bezig houdt met de vraag hoe kennis, vaardigheden en attitudes door een lector kunnen worden onderwezen aan studenten. In de praktijk gaat dit voor lectoren om de methoden en technieken die ze binnen hun OPO/OPO’s (opleidingsonderdeel/opleidingsonderdelen) gebruiken zodat studenten op de meest efficiënte wijze leren. Waar didactiek zich bezig houdt met hoe iets kan worden onderwezen aan studenten, houdt agogiek zich bezig met veranderings- en vormingsprocessen. Voor lectoren krijgt dit in de praktijk vorm in de manier waarop zij studenten begeleiden in hun groei als persoon en toekomstig professional.

Zowel didactiek als agogiek zijn als wetenschappen geen vaststaand gegeven, maar iets waar voortdurende nieuwe kennis en inzichten in ontwikkeld worden. Binnen onze hogeschool beschouwen we didactisch-agogische professionalisering daarom als een levenslang leerproces van lectoren en lectorenteams (associatie KU Leuven). Het gaat om systematische pogingen van lectoren en teams om hun standpunten, ideeën en praktijken over het leren en de groei van studenten en het onderwijs dat dit bevordert verder te ontwikkelen. UCLL-lectoren zijn m.a.w. levenslang lerenden die steeds, persoonlijk en als team, streven naar betere leerprocessen voor studenten en in functie hiervan zichzelf en hun team bijsturen, bijleren en samen groeien in hun voortschrijdend inzicht in de (vak)didactiek en agogiek.

Waarom?

Didactisch-agogische professionalisering als manier om kwaliteitsvol, up to date onderwijs te bieden.

UC Leuven-Limburg is als hogeschool een lerende organisatie waar één van de belangrijkste kerntaken het aanbieden van kwaliteitsvol, motiverend, up to date onderwijs is. We willen al onze studenten leerkansen en mogelijkheden bieden om te groeien als persoon en toekomstige professional in de hedendaagse maatschappij. Dit doen we door te streven naar kwaliteit, een warme en ondersteunende band op te bouwen met onze studenten en ons onderwijs up te date te houden. Lectoren(teams) spelen daarbij een belangrijke rol door het bouwen van leeromgevingen die het leren en ontwikkelen van studenten centraal stelt. Belangrijke instrumenten hierbij zijn onze onderwijsvisie, het Moving Minds DNA, en het begeleidingscontinuüm gezien deze fungeren als het kompas en de toetssteen bij alle didactisch-agogische keuzes in onze hogeschool.

Willen we deze visie in de praktijk realiseren, dan is didactisch-agogische professionalisering voor lectoren en lectorenteams van wezenlijk belang. Didactisch-agogische competenties ontwikkelen vraagt immers inspanning, tijd en oefening. Met een aanbod aan didactisch-agogische professionalisering wil UCLL de ontwikkeling van deze competenties stimuleren en faciliteren, in overeenstemming met de onderwijsvisie (het MM DNA) en het begeleidingscontinuüm. Op deze manier tracht onze hogeschool een bijdrage te leveren aan de didactisch-agogische groei van lectoren(teams) zodat er samen gestreefd kan worden naar motiverend, actueel, evidence-informed  onderwijs voor alle studenten (inclusief onderwijs).

Hoe?

Het stimuleren van didactisch-agogische professionalisering via een gericht aanbod en ondersteunend beleid.

We vinden het als hogeschool belangrijk om lectoren te ondersteunen in hun didactisch-agogische professionalisering. Er werd daarom gekozen om enerzijds een kwalitatief aanbod te ontwikkelen voor lectoren en lectorenteams om zich, individueel en/of in team, didactisch-agogische te professionaliseren en anderzijds deze professionalisering te faciliteren via een ondersteunend beleid.

Via het aanbod didactisch-agogische professionalisering worden lectoren ondersteund in het versterken, verdiepen en optimaliseren van hun competenties om kwaliteitsvol onderwijs te bieden en studenten tot leren te brengen. Het aanbod zal zich richten op elke lector of lectorenteam binnen onze hogeschool en uitgewerkt worden als een knooppuntennetwerk  waarin lectoren(teams) een leerreis uitstippelen. Zo trachten we in te spelen op de individuele of teamgerichte noden. Als professionals bepalen lectoren wat en hoe ze zelf leren, sturen ze hun ontwikkeling vanuit professionele overwegingen en kiezen ze voor leeractiviteiten die voor het eigen leerproces en het team betekenisvol zijn. Het knooppuntennetwerk maakt dit visueel duidelijk omdat er geen vaste route is. Elke lector of lectorenteam bepaalt een eigen route aan de hand van aangereikte knooppunten. Een knooppunt zien we daarbij als een belangrijk beslissingsmoment in iemands leerreis dat bepalend kan zijn voor zijn/haar koers. Tegelijkertijd is het ook mogelijk dat de lector of het lectorenteam nieuwe verbindingslijnen en knooppunten creëert. Dit zorgt voor een aanbod op maat.

De kwaliteit en samenhang van dit aanbod trachten we te stimuleren via zes criteria voor een kwaliteitsvol didactisch-agogische professionaliseringsinitiatief en -aanbod, namelijk: 

Het didactisch agogisch professionaliseringsinitiatief of -aanbod is…

1. … aangepast aan de kenmerken en noden van de lector
2. … rijk aan oefenkansen en begeleiding
3. … gericht op toepassing in het eigen vakdomein
4. … in samenwerking met anderen
5. … gespreid over tijd
6. … ondersteund door een visie en beleid

Het HR-beleid binnen onze hogeschool faciliteert didactisch-agogische professionalisering door het gebruik van het profiel van een UCLL-lector als kader voor onderwijzend personeel en in haar personeelsbeleid de link te leggen naar het professionaliseringsaanbod.
 

Terug naar boven ⬆

Hoe krijgt DAP vorm?

De kwaliteit en samenhang van het aanbod binnen DAP trachten we te stimuleren via drie belangrijke componenten:

• Het profiel van de UCLL-lector(enteam)  als een richtinggevend kader dat ook verbonden werd aan ons HR-beleid.
• Succescriteria die we binnen elk DAP traject gebruiken als criteria bij de ontwikkeling van een traject om de kans op een duurzame verandering in onderwijs en de lespraktijk te bevorderen.
• Een knooppuntennetwerk als metafoor om onze visie op levenslang leren ook binnen professionalisering door te trekken.

We geven je graag een woordje uitleg over de beide componenten en hun betekenis binnen DAP.  

Het profiel van de UCLL-lector

Binnen onze hogeschool gaan we ten volle voor de filosofie van de Moving Minds. Moving Minds is een mindset, een attitude van in beweging zijn en blijven, een voortdurende zoektocht naar wat we beogen, waar we naartoe willen en hoe we dit doel kunnen bereiken. Lectoren(teams) zijn voortdurend ‘on the move’.

Een profiel van de UCLL lector kan een richting gevend kader bieden om visie en beleid te ontwikkelen m.b.t. de didactisch agogische professionele ontwikkeling van lectoren, lectorenteams en ook ruimer. 

We houden het profiel dicht bij het MM profiel van onze studenten omwille van de herkenbaarheid en het belang van de koppeling van het profiel aan de onderwijsvisie die UCLL wil uitdragen: het moving mind DNA  en aan het begeleidingscontinuüm. Het profiel beschrijft wat we belangrijk vinden voor een UCLL lector.

Lectoren zijn Moving Minds en helpen onze studenten om Moving Minds te worden: een: “inspirerende, innovatieve en ondernemende professionals die vanuit een authentieke persoonlijkheid en een brede, geëngageerde kijk op de wereld en het eigen beroep bijdragen aan een duurzame en rechtvaardige samenleving.”.

Het profiel voor de Moving Mind lector of lectorenteam is -net zoals het MM profiel voor studenten- een integratie van 4 domeinen : inspirerende professional’, ‘sterke authentieke persoonlijkheid’ ‘innovatieve, ondernemende netwerker’ en ‘breeddenkende geëngageerde wereldburger’. In de verbinding tussen de verschillende domeinen  komt het unieke profiel tot uiting. 

Het HR-beleid binnen onze hogeschool faciliteert didactisch-agogische professionalisering door het gebruik van het profiel van een UCLL-lector als kader voor onderwijzend personeel en in haar personeelsbeleid de link te leggen naar het professionaliseringsaanbod.

Terug naar boven ⬆

De succescriteria van een DAP-traject

We hebben ook een onderzoek naar succescriteria voor een aanbod van didactisch-agogische professionalisering uitgevoerd. Deze criteria zijn meegenomen in de verschillende actiepunten om de kans op succes te vergroten. 

Concretisering van de criteria in richtlijnen voor elk DAP-traject

De succescriteria hebben zowel betrekken op ons als organisatie als op elk individueel DAP-traject. We hebben er daarom voor gekozen om de succescriteria nog verder te vertalen in richtlijnen voor alle DAP-trajecten.  

We kiezen bij een professionaliseringsaanbod in DAP voor een traject in de plaats van een oneshot. Dit is onze insteek bij het volledig aanbod binnen DAP. De succescriteria uit ons onderzoek stellen dat een traject pas een impact kan hebben op onze onderwijspraktijk wanneer het traject gespreid is over tijd en rijk is aan oefenkansen en begeleiding. Beide zijn niet mogelijk binnen een oneshot, vandaar de keuze voor een traject waar oog is voor de twee succescriteria. Een traject binnen DAP voldoet  aan 4 kenmerken, eveneens geïnspireerd op de succescriteria.

Elk DAP traject voldoet aan 4 belangrijke kenmerken die helpen om de kans op succes te vergroten:

1. De klemtoon van een aanbod kan liggen op niveau van een opleiding (macro), een leerlijn (meso) of op het lesgeven (micro)​.

​Een traject heeft steeds een bepaalde klemtoon. Het aanbod kan gericht zijn op de ontwikkeling van visie, ambitie en strategie in een opleiding/programma (opleiding), zich vooral richten op het uitzetten van een leerlijn binnen een opleiding (leerlijn) of de focus leggen op de implementatie in de lespraktijk van de lector​ (lesgeven). Het ene niveau heeft steeds te maken met het andere en moeten dus op elkaar afgestemd zijn. Zo moet bijvoorbeeld het kader in een traject rond lesgeven matchen met onze beleidscontouren binnen de hogeschool en de opleiding.

2. Deelname aan het aanbod kan als team of lector in groep van lectoren (teamoverstijgend)​

​Een traject kan open staan voor individuele inschrijvingen of inschrijvingen voor teams. Een Individuele inschrijving betekent dat de lector terecht komt in een diverse groep van lectoren die intekenden voor een traject. Dit zal voornamelijk het geval zijn voor een traject op micro en soms mesoniveau. Een inschrijving als team wil zeggen dat een opleidingsteam of deelteam tekent in voor een traject. Dit zal voornamelijk het geval zijn voor een traject op opleiding (macro), leerlijn (meso) en soms lesgeven (micro) indien de opleiding hier specifiek op wil inzetten door alle lectoren te professionalisering.

3. Leertraject via zelfregie van de lector en bijhorende begeleiding​

Een ontwerp waarin een doordachte combinatie gemaakt werd tussen inhoud en begeleiding. Je geeft als lesgever van een traject ook het goede voorbeeld voor deelnemende lectoren omtrent zelfregie en het begeleidingscontinuüm. Dit wil zeggen dat je expertise toont in inhoud, rekening gaat houden met de succescriteria en inzicht tracht te krijgen in de kernaspecten van onderwijsopvatting en bijhorende leerprocessen bij je deelnemers.

4. Trajecten in het aanbod krijgen vorm via een leercyclus

​Een deelnemer van een DAP traject doorloopt, via het opzet van het traject, de verschillende fasen in een leercyclus. Een traject omvat met andere woorden tijd voor :

• De visie van de lector op onderwijs​:
  • Hoe is mijn beginsituatie t.a.v. dit thema (niveau, houding, ambitie, mandaat in het team...)​
  • Verbinden aan persoonlijk interpretatiekader​
    • Wat is goed onderwijs? (o.a. focus op leren van studenten versus focus op krachtige inhouden aanbieden)?
    • Hoe functioneer ik het beste als lector?​
  • Verbinden met het profiel van de UCLL-lector
• Inhoud(en) die de lector meekrijgt:​
  • Kaders, theorieën, handvaten, voorbeelden, etc.​
• Verankering en uittesten in de context door de lector (tijd om dit te doen)​:
  • Het traject bouwt de nodige tijd in om de inhouden in te passen en uit te testen in de eigen lespraktijk​.
• Verbinden met het geheel van de opleiding​:
  • Reflectie op het geleerde.​ Stilstaan bij de vraag ‘Wat leer ik uit deze ervaring als lector voor mijn visie op onderwijs?’

Voor ontwikkelaars en lesgevers binnen een DAP-traject werden een methodiek ontwikkeld waarin concrete handvaten vervat werden die helpen bij de vertaling van de 4 kenmerken in de ontwikkeling en uitrol van een krachtig DAP-traject.
 

Terug naar boven ⬆

Een knooppuntennetwerk als metafoor

We gebruiken binnen DAP de metafoor van een knooppuntennetwerk, zoals in onze UCLL-visie op levenslang leren, om ons professionaliseringsaanbod voor te stellen. Via de keuze voor een knooppuntennetwerk geven we het signaal dat elke lector in onze hogeschool gezien kan worden als een levenslang lerende die zelfstandig en/of in team een eigen leerweg baant in het aanbod. Dit zorgt voor een aanbod op maat waarbij elk kruispunt waarop een lector(enteam) komt, bepalend kan zijn voor zijn of haar reis. Deze reis kan uitgestippeld worden binnen het intern aanbod van onze hogeschool, een bestaand extern aanbod en/of een aanbod dat door de lector of het lectorenteam wordt gecreëerd.
 

Terug naar boven ⬆